ภาษาภูเก็ต

คำเรียกชื่อ

ก๊อ -พี่สาวหรือน้องสาวฝ่ายพ่อ
ก่องจ้อ -ทวด
ก้อง ปู่,ตา -เป็นคำที่เรียกทั่วไป แต่ถ้าต้องการอธิบายเพื่อชี้ชัดว่าเป็น ปู่ ใช้คำว่า" หลายก้อง" และ ตาใช้

ว่า"หวั่นก้อง
กะชาย -ผู้ชาย
กะหญิง -ผู้หญิง
กะลา -แขกอินเดียขายผ้า
กิ่ม -ป้าสะใภ้ น้าสะใภ้
กิ่มโป๋ -ภรรยาของน้องชาย
ฉัน่ -พี่ชายหรือน้องชายฝ่ายแม่
โก๊ -พี่ชาย
จ้อ -ทวด
จ่าบ้อ -ผู้หญิง
จ่าป้อ -ผู้ชาย
จิ้มโป๋ -ภรรยาของน้องชายปู่
จิ้ม -อาสะใภ้ บางครั้งใช้เรียกแทนคำว่า แม่
เจก -อา น้องชายฝ่ายพี่
เจกก้อง -น้องชายของปู่
ตัวกิ่ม -ป้าสะใภ้คนโตฝ่ายแม่
ตัวฉัน่ -ลุงคนโต้ฝ่ายแม่
ตัวโก้ -พี่ชายคนโต
ตัวจี้ -พี่สาวคนโต
ตัวแปะ -พี่ชายคนโตของพ่อ
ตัวอี๋ -พี่สาวคนโตของแม่
ตัวอึ้ม -ป้าสะใภ้คนโต้ฝ่ายพ่อ
ถ่าวเก้ -เศรษฐี ผู้มั่งคั่ง นายห้าง
ถ่าวเก้-เหนียว ภรรยาเศรษฐี
โส้ -พี่สะใภ้
หยี่โก้ -พี่ชายคนที่สอง
แปะ -พี่ชายของพ่อ หรือใช้เรียกคนสูงอายุ 
อาโป๋ -หญิงแก่
อาหม้า -ย่าหรือยาย
อาอี๋ -น้าสาว
อึ้ม -ป้าสะใภ้
เตี่ยว -น้าเขย ถ้าต้องการบอกลำดับที่ ให้เติมคำบอกลำดับที่ หน้าคำว่าเตี่ยว เช่น น้าเขยคนที่หนึ่งเรียก ตัวเตี่ยว คนที่สองเรียกหยี่เตี่ยว

ของกิน
ก้งฉ่าย-- ผักกาดดองเค็ม
ก้องถึง --ขนมตุ๊บตั้บ
กะเปก --หน่อไม้น้ำ
กะหรี่ไหมขวัญ-- อาหารชนิดหนึ่งใช้เส้นหมี่ขาวราดแกง
กั่นโต๊ง(ก่านโต้ง)-- ขนมหวานชนิดหนึ่งทำจากเมล็ดพืชมีลักษณะคล้ายลูกเดือยมีสีเหลืองอ่อน
เม็ดกั่วจี้ --เมล็ดแตงโม
กาลอจี้ --ขนมชนิดหนึ่งทำด้วยแป้งข้าวเหนียวทอดไฟอ่อนๆ เวลารับประทานคลุกกับงาผสมน้ำตาลทรายขาว
กาหยี่ --เม็ดมะม่วงหิมพานต์
กี่จ่าง --ขนมจ้าง
กิ่นฉ่าย-- ขึ้นฉ่าย
กุ่นเฉียง --ไส้กรอก
เกลือเคย --น้ำปลาหวาน
เกียดฮองเตี๋ยว-- ขนมโก๋อ่อน
เกี่ยมโก้ย --ขนมถ้วยตะไลเค็ม ทำด้วยแป้งข้าวเจ้าโรยหน้าด้วยหอมเจียวกุ้งแห้งบดเป็นฝอย มีน้ำจิ่มราดหน้า 
เกี่ยมฉ่าย --ผัดกาดดอง
เกี่ยมเปี้ย --ขนมปังกรอบเค็ม
เกี่ยมโบ๋ย --บ๊วยเค็ม
กิ้ดเหล้ง --ไอศกรีม (เก็ดเหล้ง,เกียดเหล้ง)
กิ้ดเหล้งเตี๋ยว-- ไอศกรีมแท่ง
เกี่ยมหู --ปลาเค็ม
เกี้ยน --แฮ่กึ้น
เกี้ยนผ้าง-- หอมเจียว กระเทียมเจียว
โก่ซุ้ย --ขนมถ้วยทำด้วยน้ำตาลทรายแดงรับประทานกับมะพร้าวขูด
โก่ต้าว(โอ่ต้าว)-- หอยนางรมชนิดเล็ก ทอดกับแป้งข้าวเจ้าใส่เผือกและไข่
โก่ปี้ --กาแฟ, กาแฟร้อนใส่นม
โก่ปี้สึ้ง-- กาแฟเย็น
โก่ปี้หงู่เล้ง-- กาแฟใส่นม
โก่ปี่อ้อช้าม --กาแฟดำร้อนผสมกับชาดำร้อน โดยมีสัดส่วนของกาแฟมากกว่าชา
โก่ปี่อ้อสึ้ง --โอเลี้ยง
โก่เหล่ฉ่าย(โก่เหล,กุเหล)-- กระหล่ำ
โก้ยตาล้าม --ขนมตะโก้ใบเตย
ข้าวขั้ว --ข้าวผัด
คง --ข้าวโพด
คอกั้ว(คอโก้ย)-- มะระ
จำดะ --จำปาดะ
จิ้วเฉ้ง (ฉิ้วเฉ้ง)-- ซี้อิ้วขาว
จี้โจ้ --ขนมทอดไส้ถั่วเขียวและถั่วลิสง
เจียะโก้ย(เชียะโก้ย)-- ปาท่องโก๋
ฉ่อ(น่ามฉ่อ) --น้ำจิ้ม
ฉ้ายซิ้ม --ผักกวางตุ้ง
ฉ้ายถาว --หัวผักกาด
ฉ้ายโบ้ย --อาหารที่ปรุงจากอาหารที่เหลือหลายชนิดมาต้มรวมกันประเภทเดียวกับ จับฉ่าย
โชน --ต้นคูน
ช้วนน่า --ต้นกระเทียม
ซิโกถึ้ง --ขนมหวานคล้ายเต้าทึง ประกอบด้วยเครื่องปรง 4 อย่าง คือ ถั่วลิสงต้ม ลูกเดือยต้ม มันต้ม 
ซี่เช็กฉ่าย --อาหารกระป๋องชนิดหนึ่ง เป็นผักดองเค็มหลายชนิดรวมกันใช้รับประทานกับข้าวต้ม
เซวโบ๋ย (เซียวโบ๋ย) --ขนมจีบ
ดังข้าว --ข้าวตัง
ต่งฉ่าย --ตั้งฉ่าย
ต่งฉิ่วเปี้ย --ขนมเปี้ยะในเทศกาลไหว้พระจันทร์
ตั่งหู้น --วุ้นเส้น
ต่าวกั้ว --เต้าหู้เหลืองชนิดแข็งใช้ทอดหรือผัด
ต่าวกั้วจี่ --เต้าหู้เหลืองยัดไส้ทอด
ต่าวจู้(ต่าวหยู้) --เต้าหู้ยี้
ต่าวเจี่ยว --เต้าเจี้ยว
ต่าวซ้อ --ขนมเปียะไส้ถั่วมีทั้งรสหวานและรสเค็ม ปัจจุบันมีไส้ไข่เค็มด้วย
ต่าวทึ้ง --ถั่วต้มน้ำตาล มักใช้ถั่วดำหรือถั่วแดง
ต่าวหู่ --เต้าหู่ขาวชนิดอ่อนใช้ทำแกงจืด
ต่าวเหง(ต่าวแหง) --ถั่งงอก
ตี๊คง --ข้าวโพดอ่อน
ตู่ต่อ-- กระเพาะหมู
เต่เหลี่ยว --ขนมไหว้เจ้า มีหลายชนิดรวมกัน เช่น ขนมจันอับ ขนมก้านบัวน้ำตาลกรวด
เต็กอ้ากี้ (เต็กก้ากี้)-- ฟองเต้าหู้
ถั่วย่อแย้ --ถั่วแดง
ถั่วใต้ดิน-- ถั่วลิสง
ท่อนใต้ --ขนมชนิดหนึ่งทำจากแป้งข้าวเหนียว ผสมกะทิ น้ำตาลห่อด้วยใบตองแล้วนำมานึ่ง
น้ำชุบ --น้ำพริก
น้ำชุบเยาะ --น้ำพริกตำด้วยครกใช้กุ้งแห้งหรือปลาฉิ้งฉ้าง
น้ำชุบหยำ --น้ำพริกขยำด้วยมือใช้กุ้งสดตัวเล็กหรือปลาฉิ้งฉ้าง
น้ำผึง --น้ำตาลทราย
บ๊ะฉันด --กระดูกหมู
บ๊ะฉันดเต๋ --กระดูกหมูต้มเครื่องยาจีน
บ๊ะจ่าง --ขนมจ้างไส้หมู
บ๊ะอิ่วโผะ-- กากหมูที่เหลือจากการเจียวเอาน้ำมันออกแล้ว (แคบหมู)
บ่าสี่ฉัน้ --ละมุด
บี่เจ้ง(หมี่เจ้ง) --ผงชูรส
บี๊โก่หมอย-- ข้าวเหนียวดำต้ม เวลารับประทานราดน้ำกะทิ
บี๋ถ่ายบาก --ขนมลอดช่องเส้นยาวๆเหมือนเส้นขนมจีนเส้นสีแดงกับขาวใส่น้ำเชื่อมไม่ใส่กะทิ
บี้พ้าง-- ขนมข้าวพองมีรสหวาน
บี้หู้น (หมี่หู้น) --เส้นหมี่ที่ทำจากแป้งข้าวเจ้า
ปลาฉิ้งฉ้าง --ปลาไส้ตัน
ปลาถ้ำ --ปลากระป๋อง
ปลีกกล้วย --หัวปลี
ป่าวล้าง --ขนมที่ทำด้วยข้าวเหนียวนึ่งใส่ไส้มะพร้าว กุ้ง พริกไทย ห่อด้วยใบตองเป็นรูปยาวจีบหัวท้ายด้วยไม้กลัดแล้วนำไปปิ้ง
แป้งหวาน --ผงชูรส
โปะเปี้ย --ปอเปี้ยะ
ยิ่วหูว-- ปลาหมึก
ล้อบะ (โล้บะ) --หัวหมูและเครื่องในหมูพะโล้ทานกันน้ำจิ้ม
ลูกแหว่ง-- มะเขือพวง
วุ้นดำ --เฉาก๊วย
ส้มเก็ดหลา-- ส้มชนิดหนึ่งคล้ายมะนาวลูกเล็กและกลิ่นหอมกว่า
ส้มลิ้งติ้ง --ตะลิงปลิง ผลไม้ชนิดหนึ่งคล้ายมะยมลูกยาวคล้ายมะดันรสเปรี้ยว
ส้มควาย --ส้มแขก
สึ้ง --น้ำแข็ง
เส่ล้อง --ชา ชาร้อน
เส่หล่องหงู่เล้งสึ้ง-- ชาเย็น
เส่หล่องอ้อ --ชาดำร้อน
หย่านัด --สับปะรด
หย่าหมูว --ฝรั่ง(ผลไม้)
หัวมันงิ้ว --มันสำปะหลัง
อั่งฉัน้ --ขนมเต่าสีแดงไส้ถั่วเขียว มีหลายขนาด ถ้าขนาดใหญ่ไม่มีไส้ใช้ไหวในงาน ป่ายปั้ว
อาโป้ง-- ขนมชนิดหนึ่ง ทอดโดยหยอดแป้งลงในกระทะแล้วตะแคงกระทะให้แป้งกระจายเป็นวงกลมแล้วใช้ฝาปิดไว้สักครู่หนึ่งเมื่อสุกก็พับขอบวงกลมทั้งสองข้างเข้าหากันเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า
โอ้เอ๋ว --ขนมหวานคล้ายวุ้นขาว ทำจากกล้วยน้ำวาผสมกับเมล็ดพืชชนิดหนึ่งเป็นเมล็ดเล็กๆสีขาวเอามาแช่ให้พองแล้วใช้ผ้าขาวกรอง เวลารับประทานราดด้วยน้ำเชื่อมและน้ำแข็งใส

ของใช้

กิ่มหลอ --ที่เผากระดาษทอง
กุหนี (มูวหนี) --กระสอบป่าน กระสอบข้าวสาร 
กุ๋บ --กล่องกระดาษ
เกี๊ยะ --รองเท้าไม้
เกือกแตะ --รองเท้าลาก
เกือกหยี่ปุ้น --รองเท้าฟองน้ำ
เข้ง --เข่ง
เขียม --คีม
เขี้ยน --ตะขอ กลอนประตู หน้าต่าง เช่น เขี้ยนตู-กลอนประตู
โคม --กะละมัง
จ่วนเต้ง --ตะปูเกลียว
จ่วนป๋าย --ไขควง
จุ้ยก้าว --คูน้ำ,ท่อระบายน้ำ
จุ้ยแจ้ --บ่อน้ำ
จุ้ยตี๋ ---อ่างคอนกรีตใช้สำหรับเก็บน้ำหรืออาบน้ำ
จุ้ยมั้ว --ผ้าขาวม้า
ฉิ่มแจ้ ---บริเวณชานบ่อน้ำในบ้าน ใช้เป็นลานชักล้าง เช่น ซักผ้า ล้างจาน
ฉุดขุ่ย --ท่อไอเสียรถ
ผ้าต่อล้า-- ผ้าเช็ดตัว
ถัวะ ---ลิ้นชัก
ถาง --ถัง
ถู้งพู้น --ถังเก็บเศษอาหาร
เถ่อี้(อี้เท้) เ--ก้าอี้นั้งนอนเล่น,เก้าอี้เอนนอน
นมหนู ---ไส้ไก่รถจักรยาน
บั้งขู(ปั้งขู) ---ม้านั้งเตี้ยๆ
ป้ออี้ --เตียงผ้าใบ
ป๋าน --กาน้ำ
ปุ้นต้าว --ที่โกยขยะ
ผ้าชุบ --ผ้าขาวม้า
โผล้ --กระป๋อง
ไฟแกบ --ไฟฉาย
ม้วนยา --บุหรี่
ไม้ง่าม --หนังสติ๊ก
แย็ก --แม่แรง
ลั้กตูว --กลอนประตู สลักประตู
ลังสึง --ภาชนะสำหรับนึ่งของมีฝาคล้ายฝาชี
เล้งถาว --หัวนมยางของเด็ก
หม่อหยอง --ไหมพรม
หล่าวเต้ง --ชั้นบนของบ้าน
หลู้ด-- ลิปสติก
หัวเกียง --หลอดไฟ ดวงไฟ
หู ---กระดาษยันต์หรือผ้ายันต์ของจีน
เหล็กโคน-- ตะปู
อั้วจ๋าน --ปิ่นโต
อูดต้าว --เตารีด
ฮองหลอ--- อั้งโล่
เก่หม่อเฉ้ง ---ไม้กวาดขนไก่